Mijn kennismaking met de mis van Rossini was ongeveer 40 jaar geleden. Als violiste bij het Utrechts Begeleidingsorkest speelde ik de bekende inleiding tot het Kyrie en vanaf dat moment was ik verkocht. Altijd als ik de eerste maten van de mis hoor, word ik blij.
Twee jaar geleden stond Rossini al bij Maqam op het verlanglijstje. Uiteindelijk vond een aantal koorleden hem te bekend. Toch bleef het idee ons bezig houden. En nu hebben we de kans gegrepen om met ons kleine koor plus projectzangers de mis uit te voeren. Niet met orkest, maar met harmonium en één piano. Overigens kwam ik er pas jaren na mijn eerste kennismaking met de mis achter dat Rossini had verboden deze eigen bewerking voor koor en orkest nog tijdens zijn leven uit te voeren.
Maqam is al een eind op weg met het instuderen van de Petite Messe solennelle. Het is een heel andere manier van studeren dan bij de missen die we tot nu toe hebben gezongen. Daarbij werkten we aan het Kyrie, het Gloria of bijvoorbeeld het Credo. Bij Rossini bestaat het Gloria voor het koor voornamelijk uit Cum sancto als apart deel, terwijl dit bij de meeste componisten een onderdeel van het Gloria vormt.
De componist noemde de mis “petite”, maar dat bedoelde hij ironisch. De schitterende muziek van deze mis biedt verschillende uitdagingen. Allereerst heeft het koor tijdens de meer dan een uur durende mis lange momenten van rust. En plotseling moet het koor er in één keer weer voor de volle honderd procent staan. De tweede uitdaging bestaat uit de verschillende karakters van de delen. Hectische, snelle gedeelten worden afgewisseld met ingetogen, gewijde koordelen, waar Rossini menig pianississimo (zeer, zeer, zacht) vraagt van de zangers.
Het koor moet dus niet alleen de muziek qua noten (en dat zijn er heel veel) beheersen. De zangers moeten ook alle verschillende karakters met hun stem vertolken. Daarnaast moeten ze meters maken dat wil zeggen veel zingen. Zo alleen kunnen ze deze marathon van deze mis volbrengen. Het meest uitdagende (en leukste) voor mij als dirigent is om al deze eisen van de componist door het koor te laten verklanken met onze mooie Maqamklank.
Rossini geeft het koor herhaaldelijk de opdracht “sotto voce” te zingen. Dit betekent letterlijk: met gedempte stem. De volgende keer zal ik beschrijven voor welke uitdagingen wij daardoor komen te staan.